Czy synagoga w Zawierciu zostanie przebudowana na Młodzieżowe Centrum Kultury? Zebraliśmy komentarze do sprawy

Obecnie budynek po dawnej synagodze przy ulicy Marszałkowskiej w Zawierciu znajduje się w stanie katastrofalnym, lecz jest częściowo jest zabezpieczony. Do środka leje się woda, a konstrukcja dachowa i ściany szczytowe są na skraju wytrzymałości, budynek potrzebuje szybkiej interwencji. Miasto jako odpowiedzialne za budynek pokrywa koszty związane z jego całościowym zabezpieczeniem i to niemałe, bo w granicach 500 tys. zł rocznie.

Na ostatniej sesji w grudniu 2022 roku, radni przyjęli budżet na 2023 rok wraz z autopoprawką, która zmieniła zakres wydatków oraz zmniejszyła przychody w budżecie o kwotę 39 milionów złotych, które miały pochodzić ze sprzedaży obligacji. Kredyt w postaci obligacji miał pokryć wydatki miasta na inwestycje na 2023 roku. Jednym z takich zmniejszonych wydatków jest kwota 500 tys. właśnie na przebudowę synagogi pod nowy cel.

Jaka jest wizja nowego miejsca? Jak do sprawy odnosi się miasto i MOK w Zawierciu? Jak do inwestycji odnosi się radna Ewa Mićka? Co z pieniędzmi? Zapytaliśmy.

Architekt Robert Filipek, który jest autorem projektu przebudowy synagogi, podkreśla, że budynek stanie się kameralnym Centrum Kultury dla młodzieży. Zachowana ma zostać tylko jego skorupa, a dotychczasowa funkcjonalność ma być całkowicie zmieniona.

- Na bazie kubatury, którą widać i materiałów archiwalnych z wyglądu budynku, stworzyliśmy nowy projekt budynku kameralnego pod Młodzieżowe Centrum Kultury. Poza skorupą nie pozostanie żaden układ, wszystko zostanie całkowicie zmienione i wykonane z zupełnie innych materiałów - komentuje Rober Filipek, architekt projektu przebudowy synagogi.

- Projekt zakłada utworzenie kameralnego centrum kulturalnego dla młodzieży, chodzi o obiekt do 200 osób, który będzie wyposażony w młodzieżową scenę i służył koncertowaniu, organizacji wszelkich imprez i wydarzeń z mobilną przestrzenią. Przewidywana jest w budynku kawiarenka, balkony dla publiczności, w górnej części będzie mieściła się galeria wystawowa - dodaje Robert Filipek

Miasto podkreśla rangę historyczną budynku, walor turystyczny oraz możliwość stworzenia nowego ośrodka międzypokoleniowej kultury.

- Utworzenie Młodzieżowego Centrum Edukacyjno-Kulturalnego w Zawierciu to niepowtarzalna szansa na odnowienie najbardziej zaniedbanego obszaru w naszym mieście. To nie tylko remont budynku dawnej synagogi, ale zmiana funkcjonowania obiektu i utworzenie w nim nowoczesnego międzypokoleniowego ośrodka kultury i edukacji. Z możliwości, jakie da odnowiony obiekt, będzie mógł korzystać każdy mieszkaniec miasta. Ponadto liczymy na to, że będzie to magnes przyciągający turystów - komentuje Patryk Drabek, naczelnik Wydziału Komunikacji Społecznej UM w Zawierciu.

Dotychczasowe działania związane z projektem przebudowy zostały wyhamowane z powodu pandemii oraz przekraczaniu przez składających oferty, kwoty przewidywanej przez miasto na ten cel. Dopiero w kolejnym przetargu znalazł się wykonawca, który zmieścił się w wyznaczonej kwocie. Jest to firma INSTALDAR z Myszkowa.

- Inwestycja wyhamowała ze względu na pandemię i jeśli nie wykorzystamy tej szansy, to może się już nie powtórzyć. Warto pamiętać o tym, że jeśli inwestycja nie dojdzie do skutku, to alternatywą będzie – zgodnie z decyzją Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego – zabezpieczenie zniszczonego budynku. Szacujemy, że może to kosztować około pół miliona złotych. W takiej sytuacji obiekt będzie jednak nieprzydatny dla mieszkańców. Co wybrać? Decyzję w tej sprawie podejmą już Radni Rady Miejskiej w Zawierciu - naczelnik Wydziału Komunikacji Społecznej UM w Zawierciu.

Kinga Kazek z Młodzieżowej Rady Miasta Zawiercie podkreśla potrzebę takiego miejsca dla młodego pokolenia, aby w miasto tchnęło nowe życie.

- Przyszłość należy do młodzieży, dlatego miasto potrzebuje każdej inicjatywy związanej z rozwojem i aktywizacją młodych ludzi. Powstanie Młodzieżowego Centrum Kultury sprawi, że Zawiercie będzie bardziej tętniło życiem. Przebudowa budynku synagogi, który od lat był opuszczony i niszczał, poprawi estetykę infrastruktury i przyczyni się do rozwoju kultury miasta – komentuje Kinga Kazek z Młodzieżowej Rady Miasta Zawiercie.

Podkreśla potrzebę miejsca do wspólnego spędzania wolnego czasu.

- Niezwykle istotną rolę w integracji kulturowej społeczeństwa odgrywa bowiem wspólne i twórcze spędzanie czasu. Powstawanie takich miejsc jak Młodzieżowe Centrum Kultury, to inicjatywa ukierunkowana na dbałość i troskę o środowisko młodego pokolenia. Jako przedstawicielka MRM uważam, że pomysł powstania Centrum to szansa na pozyskanie wartościowych relacji społecznych oraz dobre zagospodarowanie infrastruktury miasta – komentuje Kinga Kazek z Młodzieżowej Rady Miasta Zawiercie.

Poprosiliśmy o komentarz do projektu dyrektor MOK w Zawierciu, Karolinę Kindler-Skowronek, pytając, czy MOK w Zawierciu byłby otwarty na przejęcie od miasta takiej instytucji.

- Moim zdaniem każda możliwość zaangażowania młodzieży w uczestnictwo w działalność kulturalną lub społeczną daje wymierne efekty. Każde miejsce nastawione na pracę z młodzieżą lub przygotowane pod ich potrzeby stwarza możliwości rozwoju, dlatego też każde takie miejsce jest potrzebne. MOK Zawiercie jest miejscem otwartym na działania i jeśli tylko będzie taka sposobność kadrowo-finansowa to nie widzę przeszkód, abyśmy się tym zaopiekowali – komentuje Karolina Kindler-Skowronek, dyrektor MOK w Zawierciu.

Zobacz obecne zdjęcia synagogi.

Do sprawy dla nas odniosła się radna Ewa Mićka, podkreślają walor historyczny budynku dla miasta oraz że budynek został przejęty przez miasto bez jakichkolwiek konsultacji i rozmów z radnymi.

- Budynek dawnej synagogi na ul. Marszałkowskiej, to kawałek historii Zawiercia. Historii miejscami trudnej i tragicznej, tym bardziej jest mi przykro, że działania Prezydenta Konarskiego po raz kolejny podzieliły mieszkańców. Budynek, a właściwie to co z niego zostało, Prezydent przejął bez wiedzy i zgody Rady Miasta. Kiedy podejmował tą decyzję, powinien wiedzieć, w jakim jest stanie. Już w 2015 roku Przewodniczący Gminy Żydowskiej, Włodzimierz Kac, bał się problemów związanych z budynkiem. Siedem lat później, gdy stan techniczny budynku zaczął zagrażać bezpieczeństwu mieszkańców, Prezydent podjął samodzielną i bardzo kosztowną decyzję, o jego przejęciu ze wszystkimi jej konsekwencjami, również finansowymi.

Radna podkreśla brak możliwości finansowych w budżecie miasta w realizacji takiego przedsięwzięcia oraz potencjał innych budynków w Zawierciu, które mogłyby pełnić taką funkcję.

- Budżet Gminy ma ograniczone zasoby i nie stać nas na ponoszenie tak dużych kosztów związanych z budową Młodzieżowego Centrum Kultury w miejscu dawnej Synagogi, tym bardziej, że taką funkcję mogłyby spełniać inne obiekty np. MOK, zabytkowy budynek Willi Erbego, budynek miejsko-powiatowej biblioteki, gdzie takie miejsce właśnie zostało stworzone - komentuje radna Ewa Mićka.

Radna podkreśla, że nie wyrazi zgody na zaciąganie przez miasto kredytu celem realizacji tej inwestycji.

- Do realizacji pomysłu prezydenta konieczne byłoby wyemitowanie obligacji, czyli zadłużenie Mieszkańców. Nie ma na to mojej zgody, tak samo jak nie było na podwyższenie podatków, czy podniesienie opłaty za gospodarowanie odpadami. Mój sprzeciw w sprawie remontu budynku Synagogi nie wynika z brakuj szacunku dla historii miasta i ochrony jego zabytków, ale z szacunku dla mieszkańców, ich potrzeb i finansów - kończy radna Ewa Mićka.

Miasto dementuje również informacje o rzekomym powstaniu nowej synagogi w Zawierciu. Sprawa teraz będzie toczyć się na linii miasto-rada.

Synagoga znajdująca się przy ulicy Marszałkowskiej 41 w Zawierciu została wybudowana w 1880 roku. Budynek wzniesiono na planie prostokąta. Zastosowano w niej tradycyjny układ. Od wschodu znajdowała się główna sala modlitewna. Od zachodu znajdował się natomiast babiniec z przedsionkiem. W dalszym ciągu jest dostrzegalny pierwotny układ okien. Synagoga została zdewastowana przez hitlerowców podczas II wojny światowej. Po 1945 roku została przebudowana i zagospodarowana pod sklepy. Miasto bezpłatnie przejęło synagogę i podległą działkę od Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Katowicach w 2020 roku.